Povratak na popis lekcija - fizika 8
Video
Riječ elektricitet dolazi od grčke riječi elektron što znači jantar. Jantar je skrutnuta biljna smola. Prije 2 500 godina grčki filozof Tales Milećanin otkrio da komad jantara natrljan suhom krpom privlači lagane predmete koji su mu u blizini, kao suho lišće i perje. U 16. st Wiliam Gilbert te je otkrio da ista svojstva pokazuju i druge tvari kada se natrljaju (POKUS 1), kao na primjer, staklo i dijamant. Takve se tvari, prema jantaru, nazivaju električnim. Pokusima je ustanovljeno da postoje dvije vrste električnog naboja koji se nazivaju pozitivni i negativni naboj.
Nositelj negativnog naboja je elektron koji se giba u elektronskom omotaču, a nositelj pozitivnog naboja je proton koji se nalazi u atomskoj jezgri. U atomu, broj protona jednak je broju elektrona, pa je atom električki neutralan.
Pri trljanju tijela dolazi do prelaska elektrona s jednog tijela na drugo. Kada tijelo ima višak elektrona u odnosu na broj protona ono je negativno naelektrizirano. Kada ima manjak elektrona u odnosu na broj protona, onda je pozitivno naelektrizirano. Ako plastični štap trljamo vunenom krpom on postaje negativan, a krpa pozitivna, a kada stakleni štap trljamo vunenom krpom on postaje pozitivan a krpa negativna.
Da li je tijelo naelektrizirano (POKUS 2) možemo utvrditi pomoću elektroskopa.
Između naelektriziranih tijela djeluje električna sila koja može biti privlačna i odbojna. Istoimeni naboji se odbijaju a raznoimeni se privlače.
(POKUS 3) Kada neutralnoj kuglici približimo negativno naelektrizirani plastični štap , on ju privuče i pri dodiru dođe do prelaska elektrona sa štapa na kuglicu te i ona postaje negativno naelektrizirana pa ju štap odbija.
Električni naboj označava se sa Q, a mjerna jedinica je kulon - oznaka C. Najmanja količina naboja u prirodi je naboj jednog elektrona, odnosno protona i iznosi 1,6×10-19 C. Taj naboj naziva se elementarni naboj i označava sa e.
Nositelj negativnog naboja je elektron koji se giba u elektronskom omotaču, a nositelj pozitivnog naboja je proton koji se nalazi u atomskoj jezgri. U atomu, broj protona jednak je broju elektrona, pa je atom električki neutralan.
Pri trljanju tijela dolazi do prelaska elektrona s jednog tijela na drugo. Kada tijelo ima višak elektrona u odnosu na broj protona ono je negativno naelektrizirano. Kada ima manjak elektrona u odnosu na broj protona, onda je pozitivno naelektrizirano. Ako plastični štap trljamo vunenom krpom on postaje negativan, a krpa pozitivna, a kada stakleni štap trljamo vunenom krpom on postaje pozitivan a krpa negativna.
Da li je tijelo naelektrizirano (POKUS 2) možemo utvrditi pomoću elektroskopa.
Između naelektriziranih tijela djeluje električna sila koja može biti privlačna i odbojna. Istoimeni naboji se odbijaju a raznoimeni se privlače.
(POKUS 3) Kada neutralnoj kuglici približimo negativno naelektrizirani plastični štap , on ju privuče i pri dodiru dođe do prelaska elektrona sa štapa na kuglicu te i ona postaje negativno naelektrizirana pa ju štap odbija.
Električni naboj označava se sa Q, a mjerna jedinica je kulon - oznaka C. Najmanja količina naboja u prirodi je naboj jednog elektrona, odnosno protona i iznosi 1,6×10-19 C. Taj naboj naziva se elementarni naboj i označava sa e.
- dvije su vrste električnog naboja
- pozitivni
- negativni
- nositelj pozitivnog naboja je proton
- nositelj negativnog naboj je elektron
- broj protona u atomu jednak je broju elektrona
- pozitivno tijelo ima više protona nego elektrona, a negativno tijelo ima više elektrona nego protona
- elektriziranost se utvrđuje elektroskopom
- istoimeni se naboji se odbijaju a raznoimeni privlače
- e = 1,6×10-19 C
Elektroskop je naprava kojom možemo dokazati je li neko tijelo naelektrizirano. Također, elektroskopom možemo pokazati da postoje dvije vrste električnog naboja.
Elektroskop se sastoji od metalne šipke koja na gornjem kraju ima kuglicu a na donjem dijelu lagani aluminijski listić poput kazaljke. Kada kuglicu dotaknemo negativno naelektriziranim tijelom, kao što je plastični štap nakon trljanja vunenom krpom, elektroni sa tijela prelaze na kuglicu i preko šipke na listić koji postaje negativno nabijen, kao šipka, te između njih djeluje odbojna sila - pa se listić odmiče od šipke. Ako na listić prijeđe veći naboj, otklon je veći.
Elektroskop se sastoji od metalne šipke koja na gornjem kraju ima kuglicu a na donjem dijelu lagani aluminijski listić poput kazaljke. Kada kuglicu dotaknemo negativno naelektriziranim tijelom, kao što je plastični štap nakon trljanja vunenom krpom, elektroni sa tijela prelaze na kuglicu i preko šipke na listić koji postaje negativno nabijen, kao šipka, te između njih djeluje odbojna sila - pa se listić odmiče od šipke. Ako na listić prijeđe veći naboj, otklon je veći.